[...] Η έκδοση του λευκώματος "Το Αιγαίο των Βαλκανικών πολέμων: 1912-1913" είναι προϊόν της γόνιμης συνεργασίας του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου με το Υπουργείο Αιγαίου και εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού για τη συμπλήρωση 90 χρόνων από την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου. Από αυτή τη θέση θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά τον υπουργό κ. Νίκο Σηφουνάκη για την εμπιστοσύνη που έδειξε προς το ίδρυμα μας αναθέτοντάς μας την προσπάθεια αυτή.

Στο λεύκωμα επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των πολιτικών εξελίξεων την περιοχής του Αιγαίου, χώρου ενότητας αλλά και διασποράς, έως τις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς και η καταγραφή των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών στο νησιώτικο χώρο την περίοδο αυτή. Στη συνέχεια παρουσιάζονται ο συσχετισμός των ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή, οι στόχοι και οι δυνατότητες του ελληνικού και του οθωμανικού ναυτικού, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατάληψης των νησιών, οι ναυτικές επιχειρήσεις και ο ανταγωνισμός των δύο πλευρών για την κυριαρχία στο αρχιπέλαγος. Αναλύονται επίσης οι διπλωματικές παράμετροι του ζητήματος της ένωσης των νησιών με την Ελλάδα. Τέλος, γίνεται αναφορά στους μηχανισμούς ενσωμάτωσης των νησιών και των επιπτώσεων των συνταρακτικών γεγονότων της δεκαετίας 1913-1923 στη διαμόρφωση του κοινωνικού ιστού του νησιού. [...]

(Μάνος Χαριτάτος, από τον πρόλογο του βιβλίου)