Μετά την Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη, η «Γκιαούρ Σμύρνη», υπήρξε το τελευταίο οχυρό του χριστιανισμού και του ελληνικού πολιτισμού στην Εγγύς Ανατολή. Είχε τα μεγάλα και πολύτιμα βιβλιοπωλεία της, τους λογίους της, τα περίφημα σχολεία της. Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι μπορούσαν οποτεδήποτε να επιτύχουν την ασφάλειά τους, αν απαρνιούνταν την πίστη τους. Μολαταύτα, αν και υπήρξαν και μερικοί αποστάτες, γενικά διατήρησαν την πίστη τους και υπέφεραν.
Ο μόνος πολιτισμός που υπήρξε στην Τουρκία από το μαύρο εκείνο έτος, 1453, ήταν εκείνος που της έδωσαν οι χριστιανοί της παλιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας που απέμειναν μετά την κατάρρευσή της. Σχετικά μ' αυτό είχε μεγάλη σπουδαιότητα το έργο των Αμερικανών και άλλων ιεραποστόλων. Είχαν εκστρατεύσει αρχικά στην Τουρκία για να προσηλυτίσουν μουσουλμάνους. Είδαν όμως ότι δεν μπορούσαν να επιτύχουν κάτι τέτοιο, αλλά η πραγματική τους αποστολή ήταν απέναντι των χριστιανών που λαχταρούσαν να διαφωτιστούν και να εξυψωθούν πνευματικά. Η πρόσφατη γρήγορη ανάπτυξη των τελευταίων αυτών σχετικά με την προοδευμένη γεωργία, τη βιομηχανία, το εμπόριο και την εκπαίδευση είχε σαν αποτέλεσμα την παλινόρθωση του χριστιανισμού στην Ανατολή και την ανοικοδόμηση του γκρεμισμένου και διαλυμένου οικοδομήματος της παλιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στις μεγάλες χριστιανικές δυνάμεις είχε δοθεί μια καθυστερημένη και τελευταία ευκαιρία να επανορθώσουν το έγκλημα που είχε γίνει εις βάρος ολόκληρου του κόσμου, όταν η Αγία Σοφία, ο ναός της αιώνιας σοφίας, έπεσε στα χέρια των Τούρκων. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

After Constantinople, Smyrna, «Ghiaour Smyrna», became the last stronghold of Christianity and Greek culture in the Near East. It had its great and valuable libraries, its learned men, its famous schools. The Greeks and Armenians could at any time have attained safety by abjuring their faith. Yet, though there have been apostates, they have, in general, kept the faith and have suffered.
The only civilization that has existed in Turkey since that black year, 1453, has been that supplied to it by the Christian remnant of the old Byzantine Empire. For that reason the work of the American and other missionaries took on a great importance. They went out originally to Turkey to convert Moslems. They found that they could not do this, but that their real mission was with the Christians, who were eager to be uplifted and enlightened. The recent rapid development of the latter in advanced agriculture, industries, commerce, education, was restoring Christianity in the Orient and reknitting the wasted and torn fabric of the old Byzantine Empire. To the great Christian Powers was given a tardy and last opportunity of repairing the wrong that was done the world when St. Sophia, the Temple of the Eternal Wisdom, fell into the hand of the Turk. (From the publisher)