Ο συγγραφέας Ιωαννίκιος Καρτάνος, ανήσυχος κληρικός του 16ου αιώνα, έζησε και έδρασε στην Κέρκυρα και στη Βενετία και ταξίδεψε στον τουρκοκρατούμενο και βενετοκρατούμενο ελληνικό χώρο, στην Κωνσταντινούπολη, στη Ρώμη, στους Αγίους Τόπους. Οι περιπέτειες του βίου του τον οδήγησαν στη φυλακή της Βενετίας, όπου είχε την αντοχή να συγγράψει και να στείλει από εκεί στο τυπογραφείο ένα μεγάλο βιβλίο 800 σελίδων, την «Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη». Η επιτυχία ήταν τεράστια, με 5 τουλάχιστον εκδόσεις στα χρόνια 1536-1567. Οι χιλιάδες αναγνώστες 100 χρόνια. Το βιβλίο ήταν προδρομικό στον ελληνικό χώρο, το πρώτο ψυχωφελές λαϊκό βιβλίο, γραμμένο από ορθόδοξο κληρικό, σε γλώσσα απλή δημώδη, κατανοητή από όλους. Η γλώσσα αυτή, η ζωντανή και πολύ κοντινή στους αναγνώστες της εποχής, ήταν ένας από τους λόγους που το βιβλίο αγαπήθηκε και διαβάστηκε σε ολόκληρο τον ελληνόφωνο κόσμο. Η ίδια αυτή γλώσσα, που αποτελεί συνέχεια του μεσαιωνικού δημώδους λόγου και στην οποία συνυπάρχουν επιδράσεις του εκκλησιαστικού λόγου, της γλωσσικής παράδοσης των χρονογραφικών κειμένων και της ιταλικής γλώσσας του προτύπου -όλα αυτά τα στοιχεία δεμένα στη χρήση του ζωντανού λόγου, όπως αυτός μιλιόταν στην πατρίδα του, την Κέρκυρα, και στην πόλη της συγγραφής, τη Βενετία- προσφέρεται σήμερα ως αντικείμενο μελέτης, μοναδικό δείγμα της γλωσσοπλαστικής δύναμης του συγγραφέα. Η ύλη του παρουσιάζει κι αυτή ξεχωριστό ενδιαφέρον. Τα θέματα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, που καλύπτουν το μισό περίπου βιβλίο, διανθίζονται από σχόλια και διάφορες άλλες διηγήσεις, καθώς κοντά στη θρησκευτική διδασκαλία εντάσσονται θέματα ιστορίας-χρονογραφίας, εγκυκλοπαιδικά, αλλά και θέματα επικαιρότητας και καθημερινής πρακτικής. Πηγές του, ένα ιταλικό λαϊκό βιβλίο, έργα της εκκλησιαστικής γραμματείας, χρονογραφικά κείμενα, όλα συνδυασμένα με μαστοριά στο γλαφυρό ανάγνωσμα του Καρτάνου. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑΣ)